定义1 对于随机变量X和Y, 若∀x, y∈R, 有
$ P\left( X\le x,Y\le y \right)\le P\left( X\le x \right)P\left( Y\le y \right), $ |
则称X和Y是NQD(negatively quadrant dependent)的; 若∀i≠j, Xi和Xj是NQD的, 则称随机变量序列{Xn, n≥1}是两两NQD列.
上述定义由统计学家LEHMAMN[1]于1966年提出.两两NQD列是一类非常广泛的随机变量序列, 例如两两独立的随机变量列以及NA(negative association)[2]列就是其特例.因此, 对两两NQD列的研究具有重要的理论意义和应用价值.目前, 关于两两NQD列的极限研究已有许多结果, 详见文献[3-7].近年来, GUT等[8]获得了一类独立同分布且均值为零的随机变量序列的完全收敛性, 吴群英等[9]将其推广到NA随机变量序列的情形.受上述文献启发, 本文将文献[9]的定理1.3推广到更为一般的行为两两NQD随机变量阵列加权和的情形.
定义2 随机变量阵列{Xni, i≥1, n≥1}被随机变量X控制是指:如果存在一常数C>0, 使得对任意的n≥1, i≥1, x≥0, 有P(|Xni|≥x)≤CP(|X|≥x).
本文中, an≪bn表示存在常数c>0, 使得对所有n≥1, 有an≤cbn. an≈bn表示对所有n≥1, 有an≪bn以及bn≪an.I(A)表示集合A的示性函数, #A表示集合A中元素的个数.
1 引理引理1[3] 设随机变量X和Y是NQD的, 则
(1)EXY≤EXEY;
(2) 对∀x, y∈R, 有P(X>x, Y>y)≤P(X>x)P(Y>y);
(3) 若f, g同为非降(或非增)函数, 则f(X)与g(Y)仍为NQD的.
引理2[3] 设{Xn, n≥1}是两两NQD列, 且EXn2 < ∞(n≥1), 记
$ {T_j}\left( k \right) = \sum\limits_{i = j + 1}^{j + k} {\left( {{X_i} - E{X_i}} \right)} ,j \ge 0, $ |
则有
(1)E(Tj(k)2)≤
(2)
引理3[7] 令{Xn, n≥1}是两两NQD随机变量列, 那么对于任意的n≥1以及x≥0, 有
$ \begin{array}{l} {\left( {1 - P\left( {\mathop {\max }\limits_{1 \le k \le n} \left| {{X_k}} \right| > x} \right)} \right)^2}\sum\limits_{k = 1}^n {P\left( {\left| {{X_k}} \right| > x} \right)} \le \\ \;\;\;\;\;\;2P\left( {\mathop {\max }\limits_{1 \le k \le n} \left| {{X_k}} \right| > x} \right). \end{array} $ |
定理1 {Xni, i≥1, n≥1}是行为两两NQD随机变量阵列, 均值为零, 且被随机变量X随机控制, {ank, k≥1, n≥1}是一个实数阵列, 令α>1,
$ E\left| X \right|\exp \left( {{{\ln }^\alpha }\left| X \right|} \right) < \infty $ | (1) |
$ \Leftrightarrow \sum\limits_{n = 1}^\infty {\exp \left( {{{\ln }^\alpha }n} \right)\frac{{{{\ln }^{\alpha - 1}}n}}{{{n^2}}}P\left( {\mathop {\max }\limits_{1 \le k \le n} \left| {{S_{nk}}} \right| > n\beta } \right) < \infty \left( {\beta > 1} \right)} . $ | (2) |
证明 先证式(1)⇒式(2).
不失一般性,本文假设ani>0, ∀β>1,bn=
令
$ \begin{array}{l} X_{ni}^{\left( 1 \right)} = - {b_n}I\left( {{a_{ni}}{X_{ni}} < - {b_n}} \right) + \\ \;\;\;\;\;\;\;\;{a_{ni}}{X_{ni}}I\left( {\left| {{a_{ni}}{X_{ni}}} \right| \le {b_n}} \right) + {b_n}I\left( {{a_{ni}}{X_{ni}} > {b_n}} \right), \end{array} $ |
$ X_{ni}^{\left( 2 \right)} = \left( {{a_{ni}}{X_{ni}} - {b_n}} \right)I\left( {{b_n} < {a_{ni}}{X_{ni}} < n} \right), $ |
$ X_{ni}^{\left( 3 \right)} = \left( {{a_{ni}}{X_{ni}} + {b_n}} \right)I\left( { - n < {a_{ni}}{X_{ni}} < - {b_n}} \right), $ |
$ \begin{array}{l} X_{ni}^{\left( 4 \right)} = \left( {{a_{ni}}{X_{ni}} + {b_n}} \right)I\left( {{a_{ni}}{X_{ni}} < - n} \right) + \\ \;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\left( {{a_{ni}}{X_{ni}} - {b_n}} \right)I\left( {{a_{ni}}{X_{ni}} > n} \right). \end{array} $ |
显然有
$ {S_{nk}} = \sum\limits_{j = 1}^4 {S_{nk}^{\left( j \right)}} . $ |
注意到
$ \left( {\mathop {\max }\limits_{1 \le k \le n} \left| {{S_{nk}}} \right| > n\beta } \right) \subseteq \bigcup\limits_{j = 1}^4 {\left( {\mathop {\max }\limits_{1 \le k \le n} \left| {S_{nk}^{\left( j \right)}} \right| > \frac{{n\beta }}{4}} \right).} $ |
因此欲证式(2),只需证明
$ {I_j} = \sum\limits_{n = 1}^\infty {\exp \left( {{{\ln }^\alpha }n} \right)\frac{{{{\ln }^{\alpha - 1}}n}}{{{n^2}}}P\left( {\mathop {\max }\limits_{1 \le k \le n} \left| {S_{nk}^{\left( j \right)}} \right| > \frac{{n\beta }}{4}} \right) < \infty } , $ |
j=1, 2, 3, 4即可.
由EXni=0及Markov不等式,先证
$ {n^{ - 1}}\mathop {\max }\limits_{1 \le k \le n} E\left| {S_{nk}^{\left( j \right)}} \right| \le $ |
$ \begin{array}{l} {n^{ - 1}}\sum\limits_{i = 1}^n {\left( {E\left| {{a_{ni}}{X_{ni}}} \right|I\left( {\left| {{a_{ni}}{X_{ni}}} \right| > {b_n}} \right) + } \right.} \\ \;\;\;\;\;\;\left. {{b_n}P\left( {\left| {{a_{ni}}{X_{ni}}} \right| > {b_n}} \right)} \right) \le \end{array} $ |
$ \begin{array}{l} {n^{ - 1}}\sum\limits_{i = 1}^n {\left( {E\left| {{a_{ni}}{X_{ni}}} \right|\frac{{\left| {{a_{ni}}{X_{ni}}} \right|}}{{{b_n}}}I\left( {\left| {{a_{ni}}{X_{ni}}} \right| > {b_n}} \right) + } \right.} \\ \;\;\;\;\;\;\;\left. {b\frac{{E{{\left| {{a_{ni}}{X_{ni}}} \right|}^2}}}{{b_n^2}}} \right) \ll {n^{ - 1}}b_n^{ - 1}\sum\limits_{i = 1}^n {E{{\left| {{a_{ni}}{X_{ni}}} \right|}^2}} \ll \end{array} $ |
$ {n^{ - 1}}b_n^{ - 1}E{\left| X \right|^2}\sum\limits_{i = 1}^n {{{\left| {{a_{ni}}} \right|}^2}} \ll $ |
$ {n^{ - 1}}\frac{{{{\ln }^\alpha }n}}{n}\exp \left( {{{\ln }^\alpha }n} \right) \to 0,n \to \infty . $ |
令
E|X|exp(lnα|X|) < ∞蕴含着
$ \begin{array}{l} {{\tilde I}_1} \ll \sum\limits_{n = 1}^\infty {\exp \left( {{{\ln }^\alpha }n} \right)\frac{{{{\ln }^{\alpha - 1}}n}}{{{n^4}}}E\left( {\mathop {\max }\limits_{1 \le k \le n} {{\left( {S_{nk}^{\left( 1 \right)} - ES_{nk}^{\left( 1 \right)}} \right)}^2}} \right)} \ll \\ \;\;\;\;\;\;\;\sum\limits_{n = 1}^\infty {\exp \left( {{{\ln }^\alpha }n} \right)\frac{{{{\ln }^{\alpha - 1}}n}}{{{n^4}}}\frac{{4{{\ln }^2}n}}{{{{\ln }^2}2}}\left( {\sum\limits_{i = 1}^\infty {E{{\left( {X_{ni}^{\left( 1 \right)}} \right)}^2}} } \right)} \ll \\ \;\;\;\;\;\;\;\sum\limits_{n = 1}^\infty {\exp \left( {{{\ln }^\alpha }n} \right)\frac{{{{\ln }^{\alpha + 1}}n}}{{{n^4}}}} \sum\limits_{i = 1}^n {\left( {E{{\left| {{a_{ni}}{X_{ni}}} \right|}^2} \times } \right.} \\ \;\;\;\;\;\;\;\left. {I\left( {\left| {{a_{ni}}{X_{ni}}} \right| \le {b_n}} \right) + b_n^2P\left( {\left| {{a_{ni}}{X_{ni}}} \right| > {b_n}} \right)} \right) \ll \\ \;\;\;\;\;\;\;\sum\limits_{n = 1}^\infty {\exp \left( {{{\ln }^\alpha }n} \right)\frac{{{{\ln }^{\alpha + 1}}n}}{{{n^4}}}} \sum\limits_{i = 1}^n {E{{\left| {{a_{ni}}{X_{ni}}} \right|}^2} \ll } \\ \;\;\;\;\;\;\;\sum\limits_{n = 1}^\infty {\exp \left( {{{\ln }^\alpha }n} \right)\frac{{{{\ln }^{\alpha + 1}}n}}{{{n^4}}}} \sum\limits_{i = 1}^n {{{\left| {{a_{ni}}} \right|}^2} \ll } \\ \;\;\;\;\;\;\;\sum\limits_{n = 1}^\infty {\frac{{{{\ln }^{\alpha + 1}}n}}{{{n^4}}}} < \infty . \end{array} $ |
对于I2,根据Xni(2)的定义, Xni(2)>0,Snk(2)>0,且有
$ \begin{array}{l} \left( {\mathop {\max }\limits_{1 \le k \le n} \left| {S_{nk}^{\left( 2 \right)}} \right| > \frac{{n\beta }}{4}} \right) = \left( {\sum\limits_{n = 1}^n {X_{ni}^{\left( 2 \right)}} > \frac{{n\beta }}{4}} \right) = \\ \;\;\;\;\;\;\;\left( {\sum\limits_{i = 1}^n {\left( {{a_{ni}}{X_{ni}} - {b_n}} \right)I\left( {{b_n} < {a_{ni}}{X_{ni}} < n} \right)} > \frac{{n\beta }}{4}} \right) \subseteq \\ \;\;\;\;\;\;\;\left( {至少存在2个\;k,使得\;{a_{nk}}{X_{nk}} > {b_n}} \right). \end{array} $ |
则
$ \begin{array}{l} P\left( {\mathop {\max }\limits_{1 \le k \le n} \left| {S_{nk}^{\left( 2 \right)}} \right| > \frac{{n\beta }}{4}} \right) = P\left( {\sum\limits_{i = 1}^n {X_{ni}^{\left( 2 \right)}} > \frac{{n\beta }}{4}} \right) \le \\ \;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\sum\limits_{1 \le {i_1} < {i_2} \le n} {P\left( {{a_{n{i_1}}}{X_{n{i_1}}} > {b_n},{a_{n{i_2}}}{X_{n{i_2}}} > {b_n}} \right)} \le \\ \;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\sum\limits_{1 \le {i_1} < {i_2} \le n} {\prod\limits_{{\rm{j}} = 1}^2 {P\left( {{a_{n{i_j}}}{X_{n{i_j}}} > {b_n}} \right)} } \le \\ \;\;\;\;\;\;\;\;\;\;{\left( {\sum\limits_{i = 1}^n {P\left( {\left| {{a_{ni}}X} \right| > {b_n}} \right)} } \right)^2} \le \\ \;\;\;\;\;\;\;\;\;\;{\left( {\sum\limits_{i = 1}^n {b_n^{ - 2}E{{\left| {{a_{ni}}X} \right|}^2}} } \right)^2} \ll \\ \;\;\;\;\;\;\;\;\;\;{\left( {b_n^{ - 2}\sum\limits_{i = 1}^n {{{\left| {{a_{ni}}} \right|}^2}} } \right)^2} \ll {\left( {b_n^{ - 2}\exp \left( { - {{\ln }^\alpha }n} \right)} \right)^2}. \end{array} $ |
所以
$ \begin{array}{l} {I_2} = \sum\limits_{n = 1}^\infty {\exp \left( {{{\ln }^\alpha }n} \right)\frac{{{{\ln }^{\alpha - 1}}n}}{{{n^2}}}P\left( {\sum\limits_{i = 1}^n {X_{ni}^{\left( 2 \right)}} > \frac{{n\beta }}{4}} \right)} \ll \\ \;\;\;\;\;\;\;\sum\limits_{n = 1}^\infty {\exp \left( {{{\ln }^\alpha }n} \right)\frac{{{{\ln }^{\alpha - 1}}n}}{{{n^2}}} \cdot b_n^{ - 4} \cdot {{\left( {\exp \left( { - {{\ln }^\alpha }n} \right)} \right)}^2}} \ll \\ \;\;\;\;\;\;\;\sum\limits_{n = 1}^\infty {\exp \left( { - {{\ln }^\alpha }n} \right)\frac{{{{\ln }^{3\alpha - 1}}n}}{{{n^6}}} < \infty } . \end{array} $ |
对于I3,根据Xni(3)的定义, Xni(3) < 0, Snk(3) < 0, 同理可得I3 < ∞.
最后证I4 < ∞.根据Xni(4)的定义,
$ \begin{array}{l} P\left( {\mathop {\max }\limits_{1 \le k \le n} S_{nk}^{\left( 4 \right)} > \frac{{n\beta }}{4}} \right) = P\left( {\sum\limits_{i = 1}^n {X_{ni}^{\left( 4 \right)}} > \frac{{n\beta }}{4}} \right) \le \\ \;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;P\left( {\bigcup\limits_{i = 1}^n {\left( {\left| {{a_{ni}}{X_{ni}}} \right| > n} \right)} } \right) \le \\ \;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\sum\limits_{i = 1}^n {P\left( {\left| {{a_{ni}}{X_{ni}}} \right| > n} \right)} . \end{array} $ |
令Inj={i∈J; (j+1)-1 < |ani|≤j-1}, j=1, 2, …, 则有
$ \sum\limits_{j = 1}^\infty {\# {I_{nj}}} \le n\left( {k + 1} \right). $ |
则
$ \begin{array}{l} \sum\limits_{i = 1}^n {P\left( {\left| {{a_{ni}}{X_{ni}}} \right| > n} \right)} \ll \sum\limits_{j = 1}^\infty {\sum\limits_{i \in {I_{nj}}} {P\left( {\left| X \right| > jn} \right)} } = \\ \;\;\;\;\;\;\sum\limits_{j = 1}^\infty {\left( {\# {I_{nj}}} \right)\sum\limits_{k \ge jn} {P\left( {k < \left| X \right| \le k + 1} \right)} } = \\ \;\;\;\;\;\;\sum\limits_{k = n}^\infty {\sum\limits_{j = 1}^{\left[ {k/n} \right]} {\left( {\# {I_{nj}}} \right)P\left( {k < \left| X \right| \le k + 1} \right)} } \ll \\ \;\;\;\;\;\;\sum\limits_{k = n}^\infty {n\left( {\frac{k}{n} + 1} \right)P\left( {k < \left| X \right| \le k + 1} \right)} = \\ \;\;\;\;\;\;\sum\limits_{k = n}^\infty {\left( {k + n} \right)P\left( {k < \left| X \right| \le k + 1} \right)} . \end{array} $ |
所以,
$ \begin{array}{l} {I_4} \ll \sum\limits_{n = 1}^\infty {\exp \left( {{{\ln }^\alpha }n} \right)\frac{{{{\ln }^{\alpha - 1}}n}}{{{n^2}}}} \sum\limits_{k = n}^\infty {\left( {k + n} \right)P\left( {k < \left| X \right| \le k + 1} \right)} \ll \\ \;\;\;\;\;\;\;\sum\limits_{n = 1}^\infty {\exp \left( {{{\ln }^\alpha }n} \right)\frac{{{{\ln }^{\alpha - 1}}n}}{{{n^2}}}} \sum\limits_{k = n}^\infty {kP\left( {k < \left| X \right| \le k + 1} \right)} = \\ \;\;\;\;\;\;\;\sum\limits_{k = 1}^\infty {kP\left( {k < \left| X \right| \le k + 1} \right)} \sum\limits_{n = 1}^\infty {\exp \left( {{{\ln }^\alpha }n} \right)\frac{{{{\ln }^{\alpha - 1}}n}}{{{n^2}}}} \approx \\ \;\;\;\;\;\;\;\sum\limits_{k = 1}^\infty {k\exp \left( {{{\ln }^\alpha }k} \right)EI\left( {k < \left| X \right| \le k + 1} \right)} \approx \\ \;\;\;\;\;\;\;\sum\limits_{k = 1}^\infty {E\left| X \right|\exp \left( {{{\ln }^\alpha }\left| X \right|} \right)I\left( {k < \left| X \right| \le k + 1} \right)} \approx \\ \;\;\;\;\;\;\;E\left| X \right|\exp \left( {{{\ln }^\alpha }\left| X \right|} \right) < \infty . \end{array} $ |
现在, 证明式(2)⇒式(1).显然, 式(2) 蕴含着
$ \sum\limits_{n = 1}^\infty {\exp \left( {{{\ln }^\alpha }n} \right)\frac{{{{\ln }^{\alpha - 1}}n}}{{{n^2}}}} P\left( {\mathop {\max }\limits_{1 \le k \le n} \left| {{a_{nk}}{X_{nk}}} \right| > n} \right) < \infty . $ | (3) |
则有
$ P\left( {\mathop {\max }\limits_{1 \le k \le n} \left| {{a_{nk}}{X_{nk}}} \right| > n} \right) \to 0,n \to \infty . $ |
因此, 对于足够大的n,有
$ P\left( {\mathop {\max }\limits_{1 \le k \le n} \left| {{a_{nk}}{X_{nk}}} \right| > n} \right) < \frac{1}{2}. $ |
由引理1得{aniXni}仍然为两两NQD阵列.由引理3, 有
$ \sum\limits_{k = 1}^n {P\left( {\left| {{a_{nk}}{X_{nk}}} \right| > n} \right)} \le 8P\left( {\mathop {\max }\limits_{1 \le k \le n} \left| {{a_{nk}}{X_{nk}}} \right| > n} \right). $ | (4) |
由式(3) 及式(4), 有
$ \sum\limits_{n = 1}^\infty {\exp \left( {{{\ln }^\alpha }n} \right)\frac{{{{\ln }^{\alpha - 1}}n}}{{{n^2}}}} \sum\limits_{k = 1}^n {P\left( {\left| {{a_{nk}}{X_{nk}}} \right| > n} \right) < \infty } . $ |
根据I4 < ∞的证明过程,
$ \begin{array}{l} E\left| X \right|\exp \left( {{{\ln }^\alpha }\left| X \right|} \right) \approx \\ \;\;\;\;\;\;\;\sum\limits_{n = 1}^\infty {\exp \left( {{{\ln }^\alpha }n} \right)\frac{{{{\ln }^{\alpha - 1}}n}}{{{n^2}}}} \sum\limits_{k = 1}^n {P\left( {\left| {{a_{nk}}{X_{nk}}} \right| > n} \right)} \le \\ \;\;\;\;\;\;\;8\sum\limits_{n = 1}^\infty {\exp \left( {{{\ln }^\alpha }n} \right)\frac{{{{\ln }^{\alpha - 1}}n}}{{{n^2}}}} \sum\limits_{k = 1}^n {P\left( {\left| {{a_{nk}}{X_{nk}}} \right| > n} \right) < \infty } . \end{array} $ |
证毕.
注 文献[9]定理1.3描述的是一类NA随机变量序列的完全收敛性定理,本文将此定理推广到更一般的行为两两NQD随机变量阵列加权和的情形,在增加权条件的基础上,通过采用不同的截尾方法,亦得到了类似的结论.
[1] | LEHMAMN E L. Some concepts of dependence[J]. Ann Math Stat, 1966, 37: 1137–1153. DOI:10.1214/aoms/1177699260 |
[2] | JOAG-DEVK, PROSCHAN F. Negative association of random variables with applications[J]. Ann-Statist, 1983(11): 286–295. |
[3] |
吴群英. 两两NQD列的收敛性质[J].
数学学报, 2002, 45(3): 617–624.
WU Q Y. Convergence properties of pairwise NQD random sequences[J]. Acta Mathematica Sinica, 2002, 45(3): 617–624. |
[4] |
陈平炎. 两两NQD随机序列的Lr收敛性[J].
数学物理学报:A辑, 2008, 28(3): 447–453.
CHEN P Y. Lrconvergence for pairwise NQD random variables[J]. Acta Mathematica Scientia:SerA, 2008, 28(3): 447–453. |
[5] |
方炜, 郭明乐. 行为两两NQD阵列加权和的矩完全收敛性[J].
工程数学学报, 2013, 30(5): 761–772.
FANG W, GUO M L. Complete moment convergence of weighted sums for arrays of row-wise pairwise NQD random variables[J]. Chinese Journal of Engineering Mathematics, 2013, 30(5): 761–772. |
[6] |
邱德华, 甘师信. 两两NQD列随机变量序列的完全收敛性[J].
武汉大学学报:理学版, 2013, 59(3): 285–290.
QIU D H, GAN S X. Complete convergence for sequence of pairwise NQD random variables[J]. Journal of Wuhan University:Natural Sciences Edition, 2013, 59(3): 285–290. |
[7] | MI-HWA K. On Complete convergence for weighted sums of pairwise negatively quadrant dependent sequences[J]. Communications of Korean Statistical Society, 2012, 19(2): 247–256. |
[8] | GUT A, STADTMULLER U. An intermediate Baum-Katz theorem[J]. Statist Probab Lett, 2011(10): 1486–1492. |
[9] | WU Q Y, JIANG Y Y. Complete convergence and complete moment convergence for negatively associated sequences of random variables[J]. Journal of Inequalities and Applications, 2016(1): 1–10. |
[10] | LI D L, RAO M B, WANG X C. Complete convergence of moving average processes[J]. Statist Probab Lett, 1992(14): 111–114. |